Jednoosobowa działalność gospodarcza i jej księgowość

Od wielu lat najpopularniejszą formą prowadzenia firmy jest jednoosobowa działalność gospodarcza. Jednak zanim się ją założy, warto wiedzieć, na czym dokładnie polega i czy rzeczywiście opłaca się ją założyć.

Jedni się jej obawiają, inni nie wyobrażają sobie innego modelu pracy zawodowej. Jednoosobowa działalność gospodarcza to najprostsza i najczęstsza forma prowadzenia własnej firmy w Polsce. Na początku 2022 roku było ich zarejestrowanych blisko 2,6 mln.

Co trzeba wiedzieć, zakładając jednoosobową działalność gospodarczą?

Działalność gospodarcza to według polskiego prawa zorganizowana działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Z pewnością jej dużym atutem jest to, że nie wymaga tworzenia kapitału na start przedsiębiorstwa, ani wynajęcia biura lub innych pomieszczeń. Można ją prowadzić nawet we własnym domu.

Działalność taką mogą samodzielnie prowadzić jedynie osoby pełnoletnie. Ci, którzy nie ukończyli jeszcze 18 roku życia i zależy im na prowadzeniu własnego biznesu, muszą skorzystać z pomocy swoich ustawowych przedstawicieli, którymi najczęściej są rodzice.

Aby rozpocząć taką działalność w Polsce, nie trzeba jednak być Polką lub Polakiem. Na takich samych zasadach mogą to zrobić również obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej i państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Z kolei obywatele państw spoza tych krajów mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Polski na takich samych zasadach jak obywatele polscy, jeżeli mają zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej czy zezwolenie na pobyt czasowy, wydane w określonym celu, na przykład w związku ze studiami.

Założenie jednoosobowej działalności gospodarczej nie jest trudne

Osoby, które zamierzają prowadzić swoją firmę, muszą zarejestrować się w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – CEIDG, czyli w rejestrze przedsiębiorców prowadzących w Polsce jednoosobową działalność gospodarczą. Ważne jest to, że jedna osoba fizyczna może mieć tylko jeden wpis w CEIDG, jednak może pod nim prowadzić różne rodzaje działalności gospodarczej.

Rejestracja w CEIDG jest darmowa i nie powinna nikomu przysporzyć trudności. Można to nawet zrobić przez internet, nie wychodząc z domu. Jednak do tego konieczne jest posiadanie konta ePUAP. Jeśli osoba, która chce założyć swoją firmę, nie posiada takiego konta, musi dokonać rejestracji osobiście we właściwym sobie urzędzie gminy.

Rejestrując swoją działalność w CEIDG, koniecznie trzeba podać nazwę firmy, która powinna zawierać co najmniej imię i nazwisko jej osoby, która ją będzie prowadziła. Można dodać również inne elementy, na przykład opisujące planowaną działalność lub dowolne wymyślone sformułowanie.

Więcej o tym, jak założyć nową działalność gospodarczą i co należy uwzględnić we wniosku do CEIDG, przeczytasz w naszym artykule: Jak założyć działalność gospodarczą przez internet i jak zaplanować nowoczesną księgowość?

Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej – kody PKD

Koniecznie trzeba przypisać swoją działalność do określonego kodu lub kilku kodów PKD, czyli Polskiej Klasyfikacji Działalności. W tym celu należy wyszukać takie kody, które najbardziej odpowiadają temu, co dany przedsiębiorca zamierza robić, a spośród nich wybrać jeden główny, czyli związany z działalnością, która w założeniu powinna przynosić największe przychody. Liczba kodów dodatkowych może być dowolna.

Kody PKD są wykorzystywane w statystyce publicznej, a często są także powiązane z określonymi formami opodatkowania, obowiązkiem korzystania z kasy fiskalnej lub rejestracją VAT.

Za rejestrację jednoosobowej działalności gospodarczej nie są pobierane żadne opłaty. Nie trzeba też składać żadnych dodatkowych dokumentów. Warto natomiast mieć wówczas ze sobą dowód osobisty.

 Z pewnością istotne jest to, że nie trzeba rejestrować w rejestrze przedsiębiorców działalności agroturystycznej rolników, produkcji wina przez rolników oraz rolniczego handlu detalicznego.

Jednoosobowa działalność gospodarcza a konto bankowe

Każdy przedsiębiorca musi posiadać konto bankowe. W swojej działalności gospodarczej może wykorzystywać rachunek firmowy lub swój rachunek prywatny. Bardzo ważne jest jednak to, aby jego posiadaczem była tylko jedna osoba.

Posiadanie rachunku bankowego jest tak ważne, ponieważ nie każdą transakcję można przeprowadzić gotówką. Nie może tego zrobić wówczas, gdy przeprowadza transakcję z innym przedsiębiorcą lub jej jednorazowa wartość przekracza 15 tys. zł. Konto bankowe jest też potrzebne do opłacania podatku lub składki ZUS.

Przedsiębiorca musi jednak posiadać firmowy rachunek bankowy, jeśli jest podatnikiem VAT lub dokonuje transakcji z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Opodatkowanie jednoosobowej działalności gospodarczej

Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą są podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych, czyli PIT. Muszą jednak wybrać jedną z trzech form opodatkowania: na zasadach ogólnych, według skali podatkowej (stawka podatkowa 17% i 32%), podatek liniowy (stawka podatkowa 19%) oraz ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Przed 2022 rokiem przedsiębiorcy mieli do wyboru jeszcze czwartą formę opodatkowania – kartę podatkową. Jednak od tego roku mogą z niej korzystać tylko ci podatnicy, którzy kontynuują opodatkowanie w tej formie, czyli byli już opodatkowani w ten sposób w 2021 roku. Dlatego osoby dopiero zakładające swoją działalność gospodarczą nie mogą wybrać takiej formy opodatkowania.

Najczęstszym wyborem jest jednak skala podatkowa. Zarówno w tym przypadku, jak i przy podatku liniowym, przedmiotem opodatkowania jest dochód, a w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jest to przychód osiągnięty z działalności gospodarczej.

Niezależnie od podatku dochodowego przedsiębiorcy płacą także podatek VAT, który jest pobierany na każdym etapie obrotu towarami lub usługami i jest on doliczany do każdej transakcji. Przedsiębiorcy co do zasady mają obowiązek rejestracji do podatku VAT. Jednak nie muszą tego robić w dwóch przypadkach: jeśli ich sprzedaż nie przekracza limitu 200 tys. zł rocznie oraz gdy sprzedają wyłącznie towary i usługi zwolnione z VAT.

Prowadzenie księgowości jednoosobowej działalności gospodarczej

Każda osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą musi prowadzić dokumentację rachunkową. Księgowość może być prowadzona w formie uproszczonej, czyli podatkowej księdze przychodów i rozchodów lub w ewidencji przychodów przy ryczałcie, ale także może to być pełna księgowość, czyli księgi rachunkowe.

Jako że najczęściej przedsiębiorcy nie mają ugruntowanej wiedzy z zakresu rachunkowości, często zlecają prowadzenie księgowości zewnętrznym biurom rachunkowym. Jeśli szukasz wsparcia w prowadzeniu księgowości jednoosobowej działalności gospodarczej – skontaktuj się z nami. 

Dokumentacji rachunkowej nie muszą natomiast prowadzić przedsiębiorcy, którzy wybiorą kartę podatkową. Wówczas nie jest ona potrzebna, gdyż kwotę podatku na dany rok ustala im naczelnik właściwego urzędu skarbowego.