Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych (WNiP)

Majątek przedsiębiorstwa stanowią nie tylko środki trwałe, takie jak maszyny, samochody, meble czy sprzęt komputerowy. Należą do niego również wartości niematerialne i prawne, które także podlegają obowiązkowej amortyzacji. Warto wiedzieć, jakie stawki amortyzacji WNiP obowiązują oraz jak je prawidłowo księgować. Jeżeli jednak interesują Cię środki transportu w firmie, przeczytaj więcej o amortyzacji samochodu osobowego.

Czy wartości niematerialne i prawne podlegają amortyzacji?

Wartości niematerialne i prawne to m.in. patenty, autorskie prawa majątkowe, licencje, firmowe know-how czy wynalazki zarejestrowane w urzędzie patentowym, których okres użytkowania wynosi co najmniej rok. Zatem czy wartości niematerialne i prawne podlegają amortyzacji? Oczywiście. Podobnie jak środki trwałe zaliczają się do aktywów przedsiębiorstwa i służą do prowadzenia działalności gospodarczej, a co za tym idzie, podlegają również amortyzacji. Jednak w ich przypadku właściciel firmy sam ustala, jaka będzie stawka ich amortyzacji.

Stawki amortyzacyjne wartości niematerialnych i prawnych (WNiP) to koszty uzyskania przychodu

Warto wiedzieć, że opłacane stawki amortyzacyjne WNiP, które są dokonywane od wartości niematerialnych i prawnych, zaliczają się do kosztów uzyskania przychodu. Natomiast sposób ich rozliczania w dużej mierze zależy od wartości początkowej nabywanych wartości niematerialnych i prawnych.

Istotne jest jednak to, że jeśli nie zostaną one nabyte, ale wytworzone przez firmę we własnym zakresie, to nie stanowią wówczas majątku przedsiębiorstwa, chyba że są to prace rozwojowe.

Wartości niematerialne i prawne nie są uwzględniane w Klasyfikacji Środków Trwałych. Wyjątek stanowią tu jedynie prawa spółdzielcze. Dlatego też ich stawki amortyzacji WNiP nie są określane przez ustawę o PIT, która zawiera wytyczne dotyczące środków trwałych.

Przy ustalaniu zasad amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych liczy się wartość początkowa

Tymczasem przy rozliczaniu kosztów zakupu wartości niematerialnych i prawnych znaczenie ma ich wartość początkowa, którą stanowi cena ich nabycia, koszt wytworzenia lub wartość rynkowa w dniu dziedziczenia, darowizny lub przejęcia. To samo dotyczy ich amortyzacji.

Jeżeli ich wartość początkowa nie jest większa niż 10 tys. zł netto – dla podatników VAT lub brutto dla podmiotów zwolnionych z tego podatku, można amortyzację WNiP ująć bezpośrednio w kosztach uzyskania przychodu. Może to być jednorazowa amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych, która jest wprowadzana w tym miesiącu, w którym są one przyjmowane do zasobów przedsiębiorstwa, ale mogą to być również standardowe odpisy amortyzacyjne, gdzie stawki będą ustalone przez właściciela firmy. Tu jednak pierwszym miesiącem, w którym zostanie zrobiony odpis, będzie ten, który następuje po wprowadzeniu środków niematerialnych i prawnych do ewidencji przedsiębiorstwa.

Prawo podatkowe określa minimalny okres amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych

Natomiast jeśli wartość początkowa wartości niematerialnych i prawnych przewyższa 10 tys. zł, przedsiębiorca musi odprowadzać stawki amortyzacyjne WNiP zgodnie z prawem podatkowym, które tu ściśle określa minimalny okres amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych. Dla praw autorskich, licencji związanych z używaniem programów komputerowych, emisją programów telewizyjnych lub radiowych oraz filmów okres ten wynosi 2 lata (24 miesiące). W przypadku zakończonych prac rozwojowych będzie to rok (12 miesięcy), a dla wszystkich innych wartości niematerialnych i prawnych jest to 5 lat (60 miesięcy).

Jednak, mimo że minimalny okres amortyzacji jest stały dla poszczególnych grup, to wysokość stawek amortyzacyjnych może być ustalona przez podatnika. Trzeba jednak pamiętać, że wartości niematerialne i prawne można amortyzować wyłącznie metodą liniową. Dlatego jeszcze przed rozpoczęciem dokonywania odpisów, należy określić stawki amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych na równym miesięcznym poziomie, na cały okres amortyzacji. Konieczne jest ich odprowadzanie aż do chwili, gdy ich suma będzie równa ich wartości początkowej.

Właściciele firm, którzy prowadzą swoją rachunkowość przy pomocy księgi przychodów i rozchodów, wykazują odpisy amortyzacyjne w kolumnie 13 – „Pozostałe wydatki”.

Tabela amortyzacyjna wartości niematerialnych i prawnych

Tabela dotycząca amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych w zależności od wartości początkowej:

Jeżeli wartości niematerialne i prawne są ujęte bezpośrednio w kosztach uzyskania przychodu, to właściciele firm prowadzący księgę przychodów i rozchodów wykazują odpisy amortyzacyjne w kolumnie 13 – „Pozostałe wydatki”.

Amortyzacja WNiP – zdarza się nieplanowana utrata wartości

Przedsiębiorcy muszą pamiętać również o tym, że gdy wykazywane w księgach rachunkowych wartości niematerialne i prawne z różnych powodów przestaną przynosić firmie korzyści finansowe, należy dokonać odpisu, w którym ich wartość zostanie zaktualizowana. Należy to zrobić najpóźniej w dniu bilansowym. Dzięki temu widoczna jest nieplanowana utrata ich wartości, która zostaje obniżona do tej realnej. Różnica jest z kolei księgowana jako „Pozostałe koszty operacyjne”.