Kreatywna księgowość nie zawsze oznacza oszustwo. Jakie są jej konsekwencje?

Kreatywna księgowość to niekonwencjonalne, elastyczne podejście do regulacji i zasad rachunkowości. I choć jest to działanie na korzyść podatnika, nie oznacza ona oszustwa. Określenie to stosujemy przede wszystkim w przypadku swobodnego interpretowania obowiązujących przepisów i wykorzystywanie istniejących luk w legislacji podatkowej. Jednak zawsze w granicach prawa. Działania nielegalne i oszustwa to z kolei księgowość agresywna. Sprawdź, czym różnią się te pojęcia i jakie są ich konsekwencje.

Księgowość kreatywna czy agresywna? Czym się różnią? 

Rzeczywistość gospodarcza zmienia się dynamicznie, wobec czego przepisy prawa często nie nadążają czy też nie wyczerpują i nie regulują wszystkich możliwych sytuacji. Nierzadko mamy do czynienia ze zdarzeniami, których na podstawie istniejących regulacji podatkowych i zasad rachunkowości nie da się jednoznacznie zinterpretować czy sklasyfikować. Dla osób zajmujących się księgowością pojawia się tu pole do elastycznych i swobodnych interpretacji czy działań – tak, aby przyniosły one korzyść firmie i przedstawiały jej obraz oraz kondycję w pozytywnym świetle.

Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Na czym polega kreatywna księgowość w Polsce? Przykłady

Jeśli powyższe zabiegi mieszczą się w granicach prawa, nazywamy je kreatywną księgowością. Co ważne, kreatywna księgowość nigdy nie oznacza oszustwa rozumianego jako złamanie prawa. Natomiast jeśli celowo działamy w sposób nielegalny, naruszamy i nie przestrzegamy przepisów, wtedy mamy do czynienia z księgowością agresywną. 

Kreatywna księgowość a fałszowanie sprawozdań finansowych

Kreatywne podejście do księgowości oznacza, że sporządzamy sprawozdania finansowe firmy w sposób rzeczywisty, przy czym jak najlepiej odpowiadający jej specyfice. Tak, by przedstawić kondycję przedsiębiorstwa, jej sytuację finansową i majątkową w korzystnym świetle. Podstawowym założeniem jest więc rzetelna i przejrzysta prezentacja danych, ale z zachowaniem przestrzeni na indywidualne interpretacje i elastyczne działanie. 

Kreatywna księgowość dopuszcza więc w sporządzaniu sprawozdań finansowych pewną swobodę, o ile mieści się to w granicach prawa. Natomiast działania te nie mają nic wspólnego z fałszowaniem danych finansowych, nieprzestrzeganiem regulacji i zasad rachunkowości, korektami metod wyceny aktywów oraz pasywów itd. Takie praktyki należą już do tzw. księgowości agresywnej, czyli są działaniem nielegalnym.

Kreatywna księgowość, czyli jak spółki zawyżają zyski

Stosowanie polityki bilansowej, czyli uwzględnianie interesów danej firmy i kształtowanie jej pozytywnego wizerunku podczas sporządzania sprawozdania finansowego również może mieścić się w granicach kreatywnej księgowości. Oczywiście o ile nie jest sprzeczne z przepisami prawa czy zasadami rachunkowości. Firmy w ten sposób starają się zawyżyć swoje zyski, zamienić stratę na zysk czy też zawyżyć sumę bilansową.

Niestety granica między legalną polityką bilansową a przekłamaniem i oszustwem finansowym jest cienka. Osoby zajmujące się księgowością przedsiębiorstw muszą uważać na to, czy podejmowane przez nich działania mieszczą się w ramach polityki finansowej, czy już wykraczają poza normy prawne. 

Kreatywna księgowość: konsekwencje i cel

Dobry sposób, który może pomóc w ocenie, czy jakieś działanie mieści się w definicji księgowości kreatywnej, czy jest już księgowością agresywną, to określenie jego celu i konsekwencji. 

Jeśli celem danego działania jest polepszenie wiarygodności sprawozdania finansowego, a nie tylko wykreowanie lepszego wyniku, można określić je jako dopuszczalne – spełnia przesłanki polityki bilansowej. Konsekwencją kreatywnej księgowości nie będzie więc fałszowanie rzeczywistości czy manipulowanie. Jej podstawową zasadą jest stworzenie rzetelnego i korzystnego obrazu firmy, odzwierciedlającego jej specyficzną sytuację gospodarczą i potencjał.

Natomiast jeśli celem jest świadome oszustwo i manipulowanie danymi, by np. uzyskać dodatni wynik finansowy, który pozwoli firmie otrzymać kredyt, jest niedopuszczalne. Konsekwencją agresywnej księgowości będzie więc przedstawienie nieprawdziwej, innej niż rzeczywista (lepszej lub gorszej w zależności od potrzeb) sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa. Działania te prowadzi się z zamiarem celowego oszustwa i fałszowania wyników. Szkodzą one odbiorcom informacji księgowych, wprowadzając ich w błąd.