Właściciel firmy jednoosobowej na zwolnieniu lekarskim – prawa, obowiązki, zasiłek
Odliczenie składki zdrowotnej przy podatku liniowym – kto i jak może z tego skorzystać?
30 czerwca 2025
Właściciel firmy jednoosobowej na zwolnieniu lekarskim ma prawo do zasiłku chorobowego pod warunkiem dobrowolnego opłacania składki na ubezpieczenie chorobowe. W czasie zwolnienia musi jednak przestrzegać ściśle określonych zasad, aby nie stracić prawa do świadczenia. Jakie są formalności, jakie obowiązki spoczywają na przedsiębiorcy i ile można otrzymać? Sprawdź, co warto wiedzieć!
Prawo do zasiłku chorobowego dla przedsiębiorcy – warunki i formalności
Właściciel jednoosobowej działalności gospodarczej może korzystać z zasiłku chorobowego tylko wtedy, gdy dobrowolnie zgłosił się do ubezpieczenia chorobowego i opłacał składki przez co najmniej 90 dni. Składka ta nie jest obowiązkowa – trzeba ją odprowadzać świadomie i systematycznie. Prawo do zasiłku powstaje dopiero po upływie tzw. okresu wyczekiwania, a jego pominięcie – np. przez przerwę w opłacaniu składek – skutkuje koniecznością rozpoczęcia naliczania tego okresu od nowa.
Zasiłek wypłacany jest przez ZUS, na podstawie zaświadczenia lekarskiego ZLA (e-ZLA), które trafia do systemu elektronicznego. Przedsiębiorca musi również dostarczyć formularz Z-3b, w którym potwierdza swoją sytuację dochodową i okres niezdolności do pracy. Wysokość zasiłku obliczana jest na podstawie przeciętnego miesięcznego dochodu z ostatnich 12 miesięcy przed miesiącem, w którym wystąpiła niezdolność do pracy, pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne.
Obowiązki właściciela firmy jednoosobowej na zwolnieniu lekarskim
Fakt przebywania na zwolnieniu lekarskim nie powoduje automatycznego zawieszenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorca może ją nadal formalnie prowadzić, ale nie powinien podejmować żadnych czynności o charakterze zarobkowym – nawet jeśli nie są one związane bezpośrednio z obsługą klienta. ZUS może zakwestionować prawo do zasiłku, jeśli stwierdzi, że osoba ubezpieczona wykonywała pracę w trakcie zwolnienia.
W czasie choroby właściciel firmy jednoosobowej powinien pamiętać o następujących zasadach:
- nie wolno wykonywać żadnych działań przynoszących przychód (np. wystawianie faktur, odpowiadanie na zapytania ofertowe),
- można korzystać z pomocy pełnomocników – ich działania nie wpływają na utratę zasiłku,
- nie trzeba zawieszać działalności gospodarczej, ale można to zrobić dobrowolnie – np. by uniknąć bieżących zobowiązań wobec ZUS czy urzędu skarbowego. Więcej o tym przeczytasz w naszym artykule: Jak zawiesić i odwiesić jednoosobową działalność gospodarczą?,
- należy przechowywać wszelką dokumentację dotyczącą okresu niezdolności do pracy – ZUS może przeprowadzić kontrolę.
W praktyce ZUS bada nie tylko dokumenty, lecz także rzeczywiste zachowanie przedsiębiorcy – np. aktywność w mediach społecznościowych czy logowania do systemów księgowych.
Wysokość i czas trwania zasiłku chorobowego dla przedsiębiorcy
Wysokość świadczenia zależy od zadeklarowanej podstawy wymiaru składki chorobowej. W 2025 roku minimalna podstawa wynosi co najmniej 5 203,80 zł (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego), co przekłada się na zasiłek w wysokości około 80% tej kwoty. Przedsiębiorca może jednak zadeklarować wyższą podstawę, ale tylko do wysokości 250% przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia – wówczas wysokość zasiłku również wzrasta.
Zasiłek przysługuje od 34. dnia niezdolności do pracy (lub od 15. dnia – jeśli przedsiębiorca ukończył 50 lat). W przypadku ciąży lub hospitalizacji wypłata świadczenia może być korzystniejsza – stawka wynosi wtedy 100% podstawy. Maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego wynosi 182 dni, a w przypadku ciąży lub gruźlicy – 270 dni.
Warto zaznaczyć, że zasiłek nie jest wypłacany automatycznie – konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku w ZUS. Czas oczekiwania na wypłatę może wynosić nawet kilka tygodni, dlatego przedsiębiorcy często decydują się na zabezpieczenie finansowe w postaci prywatnych polis chorobowych lub oszczędności.
Czy właściciel firmy jednoosobowej może pracować na zwolnieniu? Co grozi za złamanie zasad?
To jedno z najczęstszych pytań zadawanych przez osoby prowadzące jednoosobową działalność. Właściciel firmy jednoosobowej na zwolnieniu lekarskim nie powinien podejmować żadnej pracy zarobkowej – nawet jeśli dotyczy to jednorazowego wystawienia faktury czy odpowiedzi na wiadomość od klienta. Tego typu działania mogą zostać uznane przez ZUS za „wykonywanie działalności” i prowadzić do odebrania zasiłku, a nawet żądania jego zwrotu wraz z odsetkami.
Co więcej, ZUS ma prawo przeprowadzić kontrolę i zażądać dodatkowych wyjaśnień – zwłaszcza w przypadku długotrwałych zwolnień lekarskich. Jeżeli udowodni, że przedsiębiorca łamał zasady korzystania ze świadczenia, może nie tylko wstrzymać wypłatę, ale także podważyć wcześniejsze decyzje. Dlatego tak istotne jest ścisłe przestrzeganie przepisów i dokumentowanie każdej czynności – także w kontekście tego, co się dzieje w firmie podczas naszej nieobecności.
W BR Progres pomagamy przedsiębiorcom w bezpiecznym i zgodnym z prawem korzystaniu z ubezpieczeń społecznych. Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą i chcesz zabezpieczyć się na wypadek choroby lub uzyskać wsparcie przy formalnościach, skontaktuj się z nami – doradzimy Ci kompleksowo i rzetelnie. Sprawdź naszą ofertę usług księgowych dla JDG!
